Op een maandagochtend in december 2011 landde ik op een vliegveld ergens in het Midden Oosten. Vanuit de lucht had Qatar geleken op een verzameling zandkorrels op de bodem van een kinderzwembadje. Het groenblauwe water van de Perzische golf vormde een scherp contrast met de beige tinten van de kilometers woestijn die het schiereiland rijk was.
Even later stuurde mijn taxichauffeur zijn auto Al Corniche op. Al Corniche is de slingerweg langs de kust tussen het vliegveld en de hoogbouw van Westbay. De skyline van Westbay was de laatste jaren het symbool geworden voor de ongekende groei van Qatar. De olie- en gasinkomsten hadden ervoor gezorgd dat de kamelen waren ingewisseld voor Ferrari’s en dat de woestijntenten plaats hadden gemaakt voor wolkenkrabbers ontworpen door Rem Koolhaas.
In zijn achteruitkijkspiegel keek de chauffeur mij lachend aan.
“Do you see it?”
Ik had geen idee wat hij bedoelde. Aan mijn linkerhand zag ik alleen hotels en kantoorgebouwen. Aan de rechterkant slechts de zee. Of toch? Op een opgespoten eilandje zag ik een opmerkelijk gebouw dat was opgetrokken uit grote rechthoekige blokken. Het eiland was met Al Corniche verbonden door een statige oprit met aan weerszijden indrukwekkende palmbomen.
“She’s looking at you,” zei de chauffeur.
Ik kreeg het gevoel dat ik in de maling werd genomen. Ik besloot te knikken en bladerde door een reisgids die ik op het vliegveld had gekocht. Tot mijn verbazing kwam ik een foto van dat zelfde gebouw tegen op een van de eerste bladzijden. Het bijschrift luidde: Museum of Islamic Art. Volgens de reisgids ging het hier om het lievelingsproject van Prinses Mayassa, de jongere zus van de Emir. Mayassa stond bekend als een van de meest invloedrijke kunstverzamelaars ter wereld. Zo had ze in de recente jaren onder meer De Kaartspelers van Cézanne (259 miljoen euro) en De Schreeuw van Edvard Munch (91 miljoen euro) aan haar privé verzameling toegevoegd.
Geboeid las ik verder over de totstandkoming van het gebouw. I.M. Pei is de Chinese architect die wereldberoemd was door zijn renovatie van het Louvre. Voor dit project in Qatar was hij tijdelijk uit pensioen gekomen. Daarbij stelde hij wel één voorwaarde: dat hij het museum op zee mocht bouwen. Pei was van mening dat er in de stad teveel kantoortorens werden gebouwd en was bang dat zijn nieuwe creatie daardoor in de schaduw zou komen te staan.
In de volgende bocht vroeg ik de chauffeur om zijn taxi even stil te zetten. Ik wilde met eigen ogen zien wat Pei hiermee bedoelde.
Uitkijkend over de baai zag ik hoe het museum leek te drijven in de smaragd groene zee. De grote bouwstenen waren hoekig, zandkleurig en zo gestapeld dat de brede fundering langzaam naar een smallere bovenkant toeliep. De zon was opgekomen vanuit het oosten en zorgde met haar strijklicht voor een fantastisch effect op de hoekige stenen. De zandkleurige pyramide veranderde langzaam in een geometrisch schaduwspel. Dat bedoelde Pei dus toen hij zei dat de zon het gebouw elke dag tot leven moest wekken.
Ademloos zag ik hoe het museum er elke dertig seconden iets anders uit zag, al naar gelang de stand van de zon. Mijn trance werd verstoord door het geluid van een claxon. De taxichauffeur keek me weer lachend aan.
“And? Is she looking at you now?”
Ik schudde mijn hoofd en stapte terug de taxi in. Mijn ogen bleven gericht op het markante gebouw. De chauffeur wees me naar de top van het museum. In het bovenste vierkante blok waren twee langwerpige uitsparingen aangebracht. Vermoedelijk was dit het uitkijkpunt op de hoogste etage. En toen zag ik het. De twee uitsparingen leken wel twee ogen! Het hele museum zag er plotseling uit als een vrouw in een boerka. En het maakte niet uit waar de taxi reed, haar ogen bleven je achtervolgen.
De taxichauffeur had de grootste pret toen hij zag dat ik de vrouw in het gebouw eindelijk had ontdekt. Volgens hem was dit een één-tweetje geweest tussen I.M. Pei en prinses Mayasaa.
“Yes sir. Een ode aan de moslima. Op straat is de man de baas, maar thuis is het de vrouw. Ook in Qatar.”
Hij vond het een vermakelijk schouwspel. Ik vond het het mooiste dat ik ooit had gezien.